एक सुंदर जाहिरात पाहण्यात आली. आपणही ती पाहिली असेल. 'बजाज डिस्कव्हर' या मोटार सायकलची जाहिरात. त्याच्या बर्याच जाहिराती आहेत त्यात भारतातील विविध आणि सामान्यत: अपरिचित अशा गोष्टी दाखवल्या आहेत. ह्याच मालिकेतील एक म्हणजे कर्नाटकातील 'मत्तूर' या गावात सर्वजण संस्कृत भाषेतच व्यवहार करतात. म्हणजे त्यांची बोलीभाषाच संस्कृत आहे.
ही गोष्ट अथवा आश्चर्य हे बहुतेक भारतीयांना अपरिचितच होते. 'संस्कृतभारती' ही संस्था गेली कित्येक दशके संस्कृत च्या प्रचार प्रसाराला वाहून घेऊन काम करते आहे. त्यांच्या पत्रकात अशा गावांचा उल्लेख आढळतो. आणि अशा अनेक संस्था आज काम करत आहेत. परंतु हे काम चालू असतानाच दुर्दैवाने आज जगात संस्कृत चा उल्लेख 'एक मृत भाषा' (a dead language) असा केला जातो. विशेषत: इंग्रजी शब्दकोशात असा उल्लेख आढळतो. परंतु आपल्या देशातील इंग्रजाळलेल्या मानसिकतेचे लोकसुद्धा असा उल्लेख करतात. मी कॉलेजातून अनेक प्राध्यापकांना असे प्रतिपादन करताना बघितले/ऐकले आहे. गंमत म्हणजे त्याच महाविद्यालयात संस्कृत शिकवले जात असते..परंतु लॅटीन या मृतवत भाषेच्या बरोबरीने संस्कृतचे थडगे बांधण्याची कोण घाई झालेली असते! संधी मिळाली तर दोघींनाही एकाच थडग्यात पुरतील. परंतु एक आश्वासक चित्र उभे राहते आहे.
संस्कृतचा वाढता संचार ही एक आनंददायक बाब आहे. आणि नेमके हेच या जाहिरातीतून प्रतिबिंबित होतेय. आता 'बजाज डिस्कव्हर' सारख्या वेगाने हा प्रसार व्हावा म्हणून आपणच प्रयत्न करावयाचा आहे!
Vikram,
ReplyDeleteplease explain more on how 'sanskrit' in not dead language? Ani howlearning Sanskrit will be useful to a common man today?
I apprecaite 'Mattoor' village. but I don't see anything except speciality.
as per i know, language move towards simpler and simpler forms. hence, marathi or other languages that are originated from Sanskrit are nothing but simpler forms of Sanskrit. Is there any point in using old, tedious form?
The whole article is about explaining the point which you want me to explain!
ReplyDeleteThere is a huge literature and material in Sanskrit; be it Raghuvamsh, our Ved, upanishad and other wonderful things like subhashits. To taste this we have to learn Sanskrit. We may translate it, but then it is like making a 'juice of a fruit for patient', which otherwise a man can enjoy and digest.
Moreover this is the tragedy that, we feel English easier than Sanskrit. This is only because lack of pride and existence of prejudice infused by foreign regimes. English is not simple and not at all simpler than Sanskrit, but we feel so because of the inevitable need of English and education of English. If it happens with Sanksrit, people will feel it as simplest language.
your article is all but logical explanation. Things survive in social system on utility ( it is not me who proclaims it, even Sawarkar accepts it).
ReplyDeleteutility comes from ease of usage and gains to a person. reading literature is not need of huge part of people who use language. it is a need of certain group. but language is flown and survived by large majority who wants language as a tool to communicate and to be entertained.
I think Sanskrit may have worked this functions, but now we have simpler and more flexible versions. Will you use punch cards in your computers just because there was great research done using them?
Strength of English lies in not having highly structured set of rules. It has widely accepted streams from other languages, even from Sankrit.
Your example of 'Fruit Juice' is apt and I too appreciate the beauty of Sanskrit literature. But that comes from minds behind language, not from language. Are you saying that it is stone at Ajanta Verul that provides beauty to it? So why don't we try to carve our houses in stones, rather than usig materials which are useful?